PM Inagura Planta Dessalinizasaun Tasi Ben Sai Bee Mos Ila Jaco
Lautem, 31 Outobru 2025. Primeiru Ministru Kayrala Xanana Gusmão
Ministru ne’ebé mak akompaña husi Ministru Agrikultura Pekuária Peska no
Floresta inagura dessanalizasaun tasi
ben ba be midar hodi fo hemu ba bibi rusa no mós ema bele konsumu iha Ilha Jaco Parke
Nasionál Nino Koni Santan iha Postu Administrativu Tutuala.
Iha intervensaun Primeiru Ministru Kayrala Xanana Gusmão esplika, Governu
apresia tebes ba kompañia ne'ebé bele produz tasi ben sai bee mos hodi fornese ba Rusa sira hodi hemu no
loke ona ba iha tanki bee sira ne'ebé
mak mamuk hela atu nune'e rusa sira iha Ila Jaco ne’e hamrok bele
ba hemu maibé problema mak hahan rusa
nian ne’e Ministru Agrikultura Pekuária
Peska no Floresta mak sei buka meius hodi rezolve iha tempu badak tanba riku-soin
bo'ot tebes iha Munisípiu Lautem maibé
tenki preserva nafatin riku-soin sira ne'ebé iha.
Primeiru Ministru Kayrala Xanana Gusmao mós husu ba komunidade sira atu
la bele estraga ambiente sira no la bele soe foer arbiru iha área protezida
sira liu -liu área kostera sira tanba
iha riku soin ne'ebé mak barak tebes iha tasi laran no ita presiza
desenvolve nafatin ekonomia liu husi area turizmu tradisionál atu nune'e bele
atrai vizitante sira hodi mai vizita
bele fo netik rendimentu ba povu iha Ilha Jaco.
Iha fatin hanesan Ministru Agrikultura Pekuaria Peska no Floresta Marcos
''MAMETA'' da Cruz iha entrevista hatete, husi Ministériu Agrikultura hamutuk ho Primeiru
Ministru Kayrala Xanana Gusmao mai iha Ilha Jaco ne’e hodi Inagura projetu
dessanilizasaun tasi ben sai bee mos tanba durante ne'e bee la iha hodi rusa
sira hemu, nune'e mak husi MAPPF liu husi Sekretario Estado Floresta hamutuk ho
tekniku sira husi Diresaun Geral hodi buka solusaun no rezolve bee ba rusa sira, tanba durante ne'e Ministériu
tau hela ro ka bero ida ba guarda floresta sira hodi lalin bee ba fo bibi rusa
sira hemu, ne'e duni MAPPF ajusta Orsamentu Jeral Estadu hodi halo tasi ben sai bee mos nune’e
fornese ba Rusa no animal sira hotu no ema mós bele konsumu ka hemu.
Husi projetu dessanilizasaun tasi ben sai bee mos ne'e atu bele fasilita
mos bibi rusa sira la bele hamrok no atu bele preve nafatin vizitante no
komunidade sira la bele soe foer arbiru iha área protezida sira liu -liu iha
Ilha Jaco tanba Governu mos iha programa
bo'ot ida mak ekonomia azul katak tenki konserva no proteje ambiente liu liu iha tasi no rai
maran, iha Ilha Jaco ne'e iha biodiversidade
ne'ebé mak barak hanesan bibi rusa, meda, manu mate klamar nomos animal sira
seluk, liu husi biodiversidade ne'ebé
iha bele atrai turista sira mai vizita no mos bele sai hanesan promosaun
ida ba ema rai laran nomos ba ema rai
liur bele ba vizita iha Illa Jaco tanba Illa Jaco ne'e koiñesidau ona iha mundu.
Nune'e mos Joven
Kreativu Luciano dos Santos Pereira informa, sistema ne'ebé kanaliza bee iha Illa
Jaco ne'e uniku tanba ami dada tasi ben ho kuidadu tebes atu nune'e la bele
estraga ambiente iha Illa Jaco ne'e duni kria tasi ben halibur hamutuk iha tanki
bee ne'ebé prepara ona no halo prosezamentu hodi diversifika tasi ben sai tiha
bee mos ne'ebé ema bele hemu ne'e loke liu husi torneira no ida
ne'ebe mak bibi rusa sira hemu ne'e soe husi tanki rezervatóriu bee nian no ba
iha torneira distributór depois mak liga
ba fali iha tanki ne'ebé prepara ona ba bibi
rusa sira bele hemu, sistema diversifikasaun tasi ben ba bee mos ne’e iha nia
sustentabilidade. Ekipa DMEA
Iha intervensaun Primeiru Ministru Kayrala Xanana Gusmão esplika, Governu
apresia tebes ba kompañia ne'ebé bele produz tasi ben sai bee mos hodi fornese ba Rusa sira hodi hemu no
loke ona ba iha tanki bee sira ne'ebé
mak mamuk hela atu nune'e rusa sira iha Ila Jaco ne’e hamrok bele
ba hemu maibé problema mak hahan rusa
nian ne’e Ministru Agrikultura Pekuária
Peska no Floresta mak sei buka meius hodi rezolve iha tempu badak tanba riku-soin
bo'ot tebes iha Munisípiu Lautem maibé
tenki preserva nafatin riku-soin sira ne'ebé iha.
Primeiru Ministru Kayrala Xanana Gusmao mós husu ba komunidade sira atu
la bele estraga ambiente sira no la bele soe foer arbiru iha área protezida
sira liu -liu área kostera sira tanba
iha riku soin ne'ebé mak barak tebes iha tasi laran no ita presiza
desenvolve nafatin ekonomia liu husi area turizmu tradisionál atu nune'e bele
atrai vizitante sira hodi mai vizita
bele fo netik rendimentu ba povu iha Ilha Jaco.
Iha fatin hanesan Ministru Agrikultura Pekuaria Peska no Floresta Marcos
''MAMETA'' da Cruz iha entrevista hatete, husi Ministériu Agrikultura hamutuk ho Primeiru
Ministru Kayrala Xanana Gusmao mai iha Ilha Jaco ne’e hodi Inagura projetu
dessanilizasaun tasi ben sai bee mos tanba durante ne'e bee la iha hodi rusa
sira hemu, nune'e mak husi MAPPF liu husi Sekretario Estado Floresta hamutuk ho
tekniku sira husi Diresaun Geral hodi buka solusaun no rezolve bee ba rusa sira, tanba durante ne'e Ministériu
tau hela ro ka bero ida ba guarda floresta sira hodi lalin bee ba fo bibi rusa
sira hemu, ne'e duni MAPPF ajusta Orsamentu Jeral Estadu hodi halo tasi ben sai bee mos nune’e
fornese ba Rusa no animal sira hotu no ema mós bele konsumu ka hemu.
Husi projetu dessanilizasaun tasi ben sai bee mos ne'e atu bele fasilita
mos bibi rusa sira la bele hamrok no atu bele preve nafatin vizitante no
komunidade sira la bele soe foer arbiru iha área protezida sira liu -liu iha
Ilha Jaco tanba Governu mos iha programa
bo'ot ida mak ekonomia azul katak tenki konserva no proteje ambiente liu liu iha tasi no rai
maran, iha Ilha Jaco ne'e iha biodiversidade
ne'ebé mak barak hanesan bibi rusa, meda, manu mate klamar nomos animal sira
seluk, liu husi biodiversidade ne'ebé
iha bele atrai turista sira mai vizita no mos bele sai hanesan promosaun
ida ba ema rai laran nomos ba ema rai
liur bele ba vizita iha Illa Jaco tanba Illa Jaco ne'e koiñesidau ona iha mundu.
Nune'e mos Joven
Kreativu Luciano dos Santos Pereira informa, sistema ne'ebé kanaliza bee iha Illa
Jaco ne'e uniku tanba ami dada tasi ben ho kuidadu tebes atu nune'e la bele
estraga ambiente iha Illa Jaco ne'e duni kria tasi ben halibur hamutuk iha tanki
bee ne'ebé prepara ona no halo prosezamentu hodi diversifika tasi ben sai tiha
bee mos ne'ebé ema bele hemu ne'e loke liu husi torneira no ida
ne'ebe mak bibi rusa sira hemu ne'e soe husi tanki rezervatóriu bee nian no ba
iha torneira distributór depois mak liga
ba fali iha tanki ne'ebé prepara ona ba bibi
rusa sira bele hemu, sistema diversifikasaun tasi ben ba bee mos ne’e iha nia
sustentabilidade. Ekipa DMEA