Detail Notisia

PM Inagura Planta Dessalinizasaun Tasi Ben Sai Bee Mos Ila Jaco

Lautem, 31 Outobru 2025. Primeiru Ministru Kayrala Xanana Gusmão Ministru ne’ebé mak akompaña husi Ministru Agrikultura Pekuária Peska no Floresta inagura  dessanalizasaun tasi ben ba be midar hodi fo hemu ba bibi rusa  no mós ema bele konsumu iha Ilha Jaco Parke Nasionál Nino Koni Santan iha Postu Administrativu Tutuala.

Iha intervensaun Primeiru Ministru Kayrala Xanana Gusmão esplika, Governu  apresia tebes ba kompañia ne'ebé  bele produz tasi ben sai bee  mos hodi fornese ba Rusa sira hodi hemu no loke ona ba iha tanki bee  sira ne'ebé mak mamuk hela atu nune'e rusa sira iha Ila Jaco ne’e  hamrok  bele ba hemu  maibé problema mak hahan rusa nian ne’e  Ministru Agrikultura Pekuária Peska no Floresta mak sei buka meius hodi rezolve iha tempu badak tanba riku-soin bo'ot tebes iha Munisípiu Lautem maibé  tenki preserva nafatin riku-soin sira ne'ebé iha.

Primeiru Ministru Kayrala Xanana Gusmao mós husu ba komunidade sira atu la bele estraga ambiente sira no la bele soe foer arbiru iha área protezida sira liu -liu área kostera sira tanba  iha riku soin ne'ebé mak barak tebes iha tasi laran no ita presiza desenvolve nafatin ekonomia liu husi area turizmu tradisionál atu nune'e bele atrai vizitante sira hodi mai  vizita bele fo netik rendimentu ba povu iha Ilha Jaco.

Iha fatin hanesan Ministru Agrikultura Pekuaria Peska no Floresta Marcos ''MAMETA'' da Cruz iha entrevista hatete, husi  Ministériu Agrikultura hamutuk ho Primeiru Ministru Kayrala Xanana Gusmao mai iha Ilha Jaco ne’e hodi Inagura projetu dessanilizasaun tasi ben sai bee mos tanba durante ne'e bee la iha hodi rusa sira hemu, nune'e mak husi MAPPF liu husi Sekretario Estado Floresta hamutuk ho tekniku sira husi Diresaun Geral hodi buka solusaun no  rezolve bee ba rusa sira, tanba durante ne'e Ministériu tau hela ro ka bero ida ba guarda floresta sira hodi lalin bee ba fo bibi rusa sira hemu, ne'e duni MAPPF ajusta Orsamentu Jeral  Estadu hodi halo tasi ben sai bee mos nune’e fornese ba Rusa no animal sira hotu no ema mós bele konsumu ka  hemu.

Husi projetu dessanilizasaun tasi ben sai bee mos ne'e atu bele fasilita mos bibi rusa sira la bele hamrok no atu bele preve nafatin vizitante no komunidade sira la bele soe foer arbiru iha área protezida sira liu -liu iha Ilha Jaco  tanba Governu mos iha programa bo'ot ida mak ekonomia azul katak tenki konserva  no proteje ambiente liu liu iha tasi no rai maran, iha Ilha Jaco ne'e  iha biodiversidade ne'ebé mak barak hanesan bibi rusa, meda, manu mate klamar nomos animal sira seluk, liu husi biodiversidade ne'ebé  iha bele atrai turista sira mai vizita no mos bele sai hanesan promosaun ida ba ema rai laran nomos ba ema  rai liur bele ba vizita iha Illa Jaco tanba Illa Jaco ne'e koiñesidau ona iha mundu.

Nune'e mos Joven Kreativu Luciano dos Santos Pereira informa, sistema ne'ebé kanaliza bee iha Illa Jaco ne'e uniku tanba ami dada tasi ben ho kuidadu tebes atu nune'e la bele estraga ambiente iha Illa Jaco ne'e duni kria tasi ben halibur hamutuk iha tanki bee ne'ebé prepara ona no halo prosezamentu hodi diversifika tasi ben sai tiha bee mos ne'ebé  ema  bele hemu ne'e loke liu husi torneira no ida ne'ebe mak bibi rusa sira hemu ne'e soe husi tanki rezervatóriu bee nian no ba iha torneira distributór  depois mak liga ba fali iha tanki ne'ebé  prepara ona ba bibi rusa sira bele hemu, sistema diversifikasaun tasi ben ba bee mos ne’e iha nia sustentabilidade. Ekipa DMEALautem, 31 Outobru 2025. Primeiru Ministru Kayrala Xanana Gusmão Ministru ne’ebé mak akompaña husi Ministru Agrikultura Pekuária Peska no Floresta inagura  dessanalizasaun tasi ben ba be midar hodi fo hemu ba bibi rusa  no mós ema bele konsumu iha Ilha Jaco Parke Nasionál Nino Koni Santan iha Postu Administrativu Tutuala.

Iha intervensaun Primeiru Ministru Kayrala Xanana Gusmão esplika, Governu  apresia tebes ba kompañia ne'ebé  bele produz tasi ben sai bee  mos hodi fornese ba Rusa sira hodi hemu no loke ona ba iha tanki bee  sira ne'ebé mak mamuk hela atu nune'e rusa sira iha Ila Jaco ne’e  hamrok  bele ba hemu  maibé problema mak hahan rusa nian ne’e  Ministru Agrikultura Pekuária Peska no Floresta mak sei buka meius hodi rezolve iha tempu badak tanba riku-soin bo'ot tebes iha Munisípiu Lautem maibé  tenki preserva nafatin riku-soin sira ne'ebé iha.

Primeiru Ministru Kayrala Xanana Gusmao mós husu ba komunidade sira atu la bele estraga ambiente sira no la bele soe foer arbiru iha área protezida sira liu -liu área kostera sira tanba  iha riku soin ne'ebé mak barak tebes iha tasi laran no ita presiza desenvolve nafatin ekonomia liu husi area turizmu tradisionál atu nune'e bele atrai vizitante sira hodi mai  vizita bele fo netik rendimentu ba povu iha Ilha Jaco.

Iha fatin hanesan Ministru Agrikultura Pekuaria Peska no Floresta Marcos ''MAMETA'' da Cruz iha entrevista hatete, husi  Ministériu Agrikultura hamutuk ho Primeiru Ministru Kayrala Xanana Gusmao mai iha Ilha Jaco ne’e hodi Inagura projetu dessanilizasaun tasi ben sai bee mos tanba durante ne'e bee la iha hodi rusa sira hemu, nune'e mak husi MAPPF liu husi Sekretario Estado Floresta hamutuk ho tekniku sira husi Diresaun Geral hodi buka solusaun no  rezolve bee ba rusa sira, tanba durante ne'e Ministériu tau hela ro ka bero ida ba guarda floresta sira hodi lalin bee ba fo bibi rusa sira hemu, ne'e duni MAPPF ajusta Orsamentu Jeral  Estadu hodi halo tasi ben sai bee mos nune’e fornese ba Rusa no animal sira hotu no ema mós bele konsumu ka  hemu.

Husi projetu dessanilizasaun tasi ben sai bee mos ne'e atu bele fasilita mos bibi rusa sira la bele hamrok no atu bele preve nafatin vizitante no komunidade sira la bele soe foer arbiru iha área protezida sira liu -liu iha Ilha Jaco  tanba Governu mos iha programa bo'ot ida mak ekonomia azul katak tenki konserva  no proteje ambiente liu liu iha tasi no rai maran, iha Ilha Jaco ne'e  iha biodiversidade ne'ebé mak barak hanesan bibi rusa, meda, manu mate klamar nomos animal sira seluk, liu husi biodiversidade ne'ebé  iha bele atrai turista sira mai vizita no mos bele sai hanesan promosaun ida ba ema rai laran nomos ba ema  rai liur bele ba vizita iha Illa Jaco tanba Illa Jaco ne'e koiñesidau ona iha mundu.

Nune'e mos Joven Kreativu Luciano dos Santos Pereira informa, sistema ne'ebé kanaliza bee iha Illa Jaco ne'e uniku tanba ami dada tasi ben ho kuidadu tebes atu nune'e la bele estraga ambiente iha Illa Jaco ne'e duni kria tasi ben halibur hamutuk iha tanki bee ne'ebé prepara ona no halo prosezamentu hodi diversifika tasi ben sai tiha bee mos ne'ebé  ema  bele hemu ne'e loke liu husi torneira no ida ne'ebe mak bibi rusa sira hemu ne'e soe husi tanki rezervatóriu bee nian no ba iha torneira distributór  depois mak liga ba fali iha tanki ne'ebé  prepara ona ba bibi rusa sira bele hemu, sistema diversifikasaun tasi ben ba bee mos ne’e iha nia sustentabilidade. Ekipa DMEA