Detail Notisia

MAPPF Kuda Ai-parapa Rihun lima Iha Suai-loro Covalima


Ministériu Agrikultura Pecuária Pesca no Floresta (MAPPF) liu hosi Secretario Estadu Floresta (SEF) hamutuk ho Vice 2 Primeiru Ministru (PM) no Ministru Dezenvolvimentu Rural Habilitasaun Comunitaria (MDRHC) Mariano Assanami Sabino, kuda Ai-parapa hun 5000 iha Ambito selebrasaun loron Mundial Ai-Parapa ho Tema “Kuda No Proteje Ai-Parapa Sei Redus Mudansa Klimatika  No Hasa’e Ekonomia Azúl Ba Futuru Ne’ebe Rezilente  Iha Timor Leste” atividade ne’e realiza iha loron Sabadu 26/07/25 iha Suku Suai Loro Postu Administrativu Suai Vila.

Iha entrevista Vice 2 Primeiru Ministru (PM) Ministru Dezenvolvimentu Rural Habilitasaun Comunitaria (MDRHC) Mariano Assanami Sabino hanesan reprezenta nuno Governu konstitusional hamutuk ho Ministru MAPPF SEF  ho membru Governu lobuk ida hamutuk,  Diretór jerál,  Diretor Nasional nomos Estudante, Autoridade Municipal Autoridade Lokál sira, hamutuk hodi selebra loron Internasional Ai-parapa.

Membru Governu ne’e akresenta katak, totál Ai-parapa iha rai hamutuk 9 mill ektare maibé 4 mill ital ektare kuaze  destroi ka estraga tanba ne’e mak governu hili Suai Loro hanesan fatin ne’ebe protejida, no iha  valores ne’ebe mak proteje as, maibe fatin ne’e mos degrada dadauk, tanba ne’e mak  presiza halo konsensializasaun presiza kuda fali Ai-parapa iha ne’e.

Nia hatutan,kuda ai-parapa  Objetivu prinsipal mak konserva  Ai-parapa tanab ne’e  fatin ba Ikan no kadiuk inklui  budu tasi atu nune’e be;e hasa’e produsaun iha área tasi nian  atu nune’e  labele depende bebeik Ai-han husi Rai liur. Timor tenki auto sufisiente ona ba soberania Ai-han.

Iha fatin hanesan Ministro MAPPF Marcos “Mameta” da Cruz hatutan, Ita presiza servisu hamutuk atu kuidadu ita -nia rai, ita- nia natureza no - ambiente hodi bele fo moris mai ita tanba   parte ambiente  iha tasi ibun sira ne’e ita presiza kuda fali Ai.  Ai ne’ebé bele moris iha tasi ibun mak Ai-parapa tanba Ai-parapa nia funsaun ne’e barak, nia abut sai fatin ba ikan sira atu moris no ikan sira bele moris iha ne’eba no nia abut mos bele proteje tasi be’en (laloron)ne’ebé mak baku mai iha rai maran. Liu-liu ba fatin ne’ebe mak sempre hetan inundasaun. Inundasaun ne’e sempre akontese tanba  tesi ai arbiru de’it  liu-liu iha foho lolon sira.

“Tanba ne’e mak ita tau importansia ba ida ne’e, tinan ida iha loron ida, iha mundu tomak hanoin katak, ita tenki proteje rai no  tasi ibun sira ho Ai-parapa. Ita mos hare katak Ai-parapa ne’e mohu barak ona, tanba ne’e agora governu  esforsu atu kuda fila fali. Iha Suai ha’u hakarak apela de’it katak, ita la’os haree liu ba iha parte Floresta  maibe ita hare mos ba i ha area Agrikultura, Suai rai ne’ebé  luan, ita esforsu hamutuk oinsa mak ita bele dezenvolve setór Agrikultura, ita komesa buka atu moderniza ita- nia Agrikultura no hadia - infraestrutura ne’ebe mak  iha.” Katak Ministru Marcos

Alende ne'e reprezentante Presidenti Autoridade  Municipal  (PAM)Covalima,  Filomeno Cardoso, hakarak hato’o agradese ba nuno Governu  tanba ho prezensa membru Governu dasia nian  bele haree diretamente situasaun iha suai nian.  Iha Suai loro ne’e  sempre hetan ameasa husi Dezastre Naturais maibe tinan ne’e la iha akontese buat ida. Tanba ne’e Liu hosi komemorasaun loron Mundial Ai-parapa ne’ebe kuda iha iha Covalima bele minimiza dezastre Naturais no diminui klimatika hodi bele hamatak fali iha tasi ninian.

komemorasaun loron Mundial Ai-parapa ne’e hetan Partisipasaun  , Vice Ministra MMSI, Vice Ministro MOP, SE,  Diretor Jerál, Diretór Nasional xefe Departementu MAPPF nian no partispasaun maximu husi Komunidade sira. (Ekipa DMEA)