MAPPF LANSA PROGRAMA INSEMINASAUN ARTIFISIAL BA KARAU TIMOR IHA RATAHU
Viqueque, 15/8/2025, Ministériu Agrikultura
Pekuária Peska no Floresta liu husi Sekretáriu Estadu Pekuária lansa Programa
Inseminasaun Artifísila (AI) ba Karau Timor Susuben no Programa apoiu FAO ba
dezenvolvimentu karau-susuben ne’ebé uza teknolojía modernu atu asegura
politika governu hodi hasa’e taxa hakiak animál iha Timor-Leste. Atividade
Lansamentu ne’e realiza iha Sentru dezenvolvimentu no treinamentu Uma Uain Kraik Ratahu Postu administrativu
Viqueque Villa.
Sekretáriu Estadu Pekuária, José Vieira de
Araújo iha entrevista katak, Programa
Inseminasaun Artefisial (AI) ne’e apoiu husi parseiru dezenvolvimentu FAO no
parte governu prepara ona infrastrutura hanesan karau luhan no kultivasaun
hahan animal nian tanba atu hakiak animal prepsija iha rai no prepara hahan
ne’ebé mak diak no governu mós entrega makina dulas hahan animal nian ba sentru
refere.
SEP realsa, orsamentu ba kontrusaun sentru
karau Timor-susuben 5 iha Timor-leste ho totál kuaze $. 400 Mill Dolar
Amerikanu, no karau ne’ebé mak entrega ba kada sentru sira iha karau 11 ne’e
aman ida inan 10 no karau balun hahu kabuk ona, planu Ministériu iha Futuru sei
aumenta tan karau ba kada sentru nune’e bele ona produ susuben no susuben ne’e
sei halo diversifikasaun ba ai-han
seluk.
Iha fatin hanesan Prezidenti Autoridade
Municipal Viqueque, Fransisco C. S Gonzaga Soares iha diskurus katak, program
aba dezenvolvimentu karau-susuben iha Viqueque ne’e hanesan atu hasa’e
potensialidade Munisípiu nian ne’eduni husu ba APA postu no autoridade sira atu
bele kolabora programa governu ida ne’e
tanba ne’e halo dezenvolvimentu ba povu sira.
PAM husu mós ba autoridade sira labele halo
inpedemntu ba obra estadu nian ba dezenvolvimentu ne’ebé mak governu halo iha
rai Viqueque tanba ne’e sei lori naroman no benifísiu ba povu sira.
Alende ne’e, Reprejentante FAO iha Timor
Leste, Paula Lopes da Cruz esplika, programa Inseminasaun Atefisial (AI) ne’e
kolaborasaun entre Ministériu Agrikultura ho FAO tanba governu iha prioridade
hodi dezenvolve karau Timor-susuben (KTS) ne’eduni parte FAO hodi fo asistenisa
tekniku durante tinan rua hahú iha tinan ida ne’e no remata iha tinan oin maibé
fasilidade no karau iha sentru ne’e
governu mak prepara no FAO apoiu de’it espesialista sira programa inseminasaun
artifisial no produsaun karau-susuben.
Nia mós hatutan, alende FAO apoiu peritu
sira maibé t’ekniku FAO sira mós sei servisu hamutuk tekniku Ministériu nia
hodi halo prosesamentu ba hahan karau nian tanba karau ne’ebé mak atu produsaun
susuben tenki iha mós hahan ne’ebé mak nutritivu ka hahan ne’ebé konteudu ho
nutrisaun barak nune’e bele produs susuben diak, “ iha prosesamanetu susuben
ne’e mós sei produs fali ba hahan seluk hanesan, keju, yougurtu no ai-han seluk
ne’eduni ba oin FAO mós sei fo formasaun ba tekniku sira iha sentru karau
-susuben 5 iha Timor-Leste”. Tenik Paula
Iha serimónia lansamentu ne’e Minisru MAPPF
mós inagura Sentru Dezenvolvimentu Karau Timor-Sususben (KTS) no entrega
ekipamentu hanesan, geradór, makina dulas ka harahun hahan karau, makina behu
batar, makina prosesamentu pellet, Silo rai hahan karau inklui mós FAO entrega
tratór liman unidade Hat ba sentru
refere, Partisipa iha Serimónia mak,
Ministru MAPPF, Sekretáriu Estadu Floresta no Peska, Komadante PNTL,
Diretór Jerál no Nasionál MAPPF, Reprejentante PAM Ermera no Manufahi, diretór
servisu Agrikultura Municipal, Ermera, Bobonaro, Manufahi, Lautem no Ainaro,
APA Postu 5 iha Viqueuqe, Autoridade Lokál no Komunidade sira. Ekipa DMEA