Detail Notisia

MAPPF LANSA PROGRAMA INSEMINASAUN ARTIFISIAL BA KARAU TIMOR IHA RATAHU

Viqueque, 15/8/2025, Ministériu Agrikultura Pekuária Peska no Floresta liu husi Sekretáriu Estadu Pekuária lansa Programa Inseminasaun Artifísila (AI) ba Karau Timor Susuben no Programa apoiu FAO ba dezenvolvimentu  karau-susuben  ne’ebé uza teknolojía modernu atu asegura politika governu hodi hasa’e taxa hakiak animál iha Timor-Leste. Atividade Lansamentu ne’e realiza iha Sentru dezenvolvimentu no treinamentu   Uma Uain Kraik Ratahu Postu administrativu Viqueque Villa.

Sekretáriu Estadu Pekuária, José Vieira de Araújo  iha entrevista katak, Programa Inseminasaun Artefisial (AI) ne’e apoiu husi parseiru dezenvolvimentu FAO no parte governu prepara ona infrastrutura hanesan karau luhan no kultivasaun hahan animal nian tanba atu hakiak animal prepsija iha rai no prepara hahan ne’ebé mak diak no governu mós entrega makina dulas hahan animal nian ba sentru refere.

SEP realsa, orsamentu ba kontrusaun sentru karau Timor-susuben 5 iha Timor-leste ho totál kuaze $. 400 Mill Dolar Amerikanu, no karau ne’ebé mak entrega ba kada sentru sira iha karau 11 ne’e aman ida inan 10 no karau balun hahu kabuk ona, planu Ministériu iha Futuru sei aumenta tan karau ba kada sentru nune’e bele ona produ susuben no susuben ne’e sei halo diversifikasaun ba  ai-han seluk.

Iha fatin hanesan Prezidenti Autoridade Municipal Viqueque, Fransisco C. S Gonzaga Soares iha diskurus katak, program aba dezenvolvimentu karau-susuben iha Viqueque ne’e hanesan atu hasa’e potensialidade Munisípiu nian ne’eduni husu ba APA postu no autoridade sira atu bele kolabora programa  governu ida ne’e tanba ne’e halo dezenvolvimentu ba povu sira.

PAM husu mós ba autoridade sira labele halo inpedemntu ba obra estadu nian ba dezenvolvimentu ne’ebé mak governu halo iha rai Viqueque tanba ne’e sei lori naroman no benifísiu ba povu sira.

Alende ne’e, Reprejentante FAO iha Timor Leste, Paula Lopes da Cruz esplika, programa Inseminasaun Atefisial (AI) ne’e kolaborasaun entre Ministériu Agrikultura ho FAO tanba governu iha prioridade hodi dezenvolve karau Timor-susuben (KTS) ne’eduni parte FAO hodi fo asistenisa tekniku durante tinan rua hahú iha tinan ida ne’e no remata iha tinan oin maibé fasilidade  no karau iha sentru ne’e governu mak prepara no FAO apoiu de’it espesialista sira programa inseminasaun artifisial no produsaun karau-susuben.

Nia mós hatutan, alende FAO apoiu peritu sira maibé t’ekniku FAO sira mós sei servisu hamutuk tekniku Ministériu nia hodi halo prosesamentu ba hahan karau nian tanba karau ne’ebé mak atu produsaun susuben tenki iha mós hahan ne’ebé mak nutritivu ka hahan ne’ebé konteudu ho nutrisaun barak nune’e bele produs susuben diak, “ iha prosesamanetu susuben ne’e mós sei produs fali ba hahan seluk hanesan, keju, yougurtu no ai-han seluk ne’eduni ba oin FAO mós sei fo formasaun ba tekniku sira iha sentru karau -susuben 5 iha Timor-Leste”. Tenik Paula

Iha serimónia lansamentu ne’e Minisru MAPPF mós inagura Sentru Dezenvolvimentu Karau Timor-Sususben (KTS) no entrega ekipamentu hanesan, geradór, makina dulas ka harahun hahan karau, makina behu batar, makina prosesamentu pellet, Silo rai hahan karau inklui mós FAO entrega tratór liman  unidade Hat ba sentru refere, Partisipa iha Serimónia mak,  Ministru MAPPF, Sekretáriu Estadu Floresta no Peska, Komadante PNTL, Diretór Jerál no Nasionál MAPPF, Reprejentante PAM Ermera no Manufahi, diretór servisu Agrikultura Municipal, Ermera, Bobonaro, Manufahi, Lautem no Ainaro, APA Postu 5 iha Viqueuqe, Autoridade Lokál no Komunidade sira. Ekipa DMEA